چرا نوروز را جشن میگیریم ؟

 جشن سال نو، در حقیقت بزرگداشت طبیعت نیست ، بلکه پاسداشت رابطه انسان و طبیعت است. دلالت های عمیق تولد و رستاخیز در جشن سال نو، نشان دهنده این پیوند عمیق انسان و طبیعت هستند . انسان در نماد شناسی باستانی ایران زمین ، با باری از خطاها و لغزش های سال گذشته خود و به عبارتی با بارِ خود ِ کهنِ اش، در آستانه سال نو ایستاده است. اما گذر از این دروازه، بدون پاک شدن ممکن نیست. در طبیعت کدام عنصر همه چیز را پاک می کند ولی خود، آلوده نمی شود؟ انسان باستان در جواب این پرسش به سادگی می گوید: آتش! کارکرد چهارشنبه سوری در اینجا، خود را نشان می دهد.

گذر از میان آتش : آزمونی برای پاک شدن در نوروز

انسان باستان در جشن سال نو ،  با عبور از آتش، خودِ کهن اش را در آتش می سوزاند و ققنوس وار از نو، در کالبد و روانی نو ، به پا می خیزد. آتش، گذرنامۀ انسان کهنه به قلمرو سال نو و انسان نو است. به این ترتیب، سوری که برای سال نو بر پا می شود، در حقیقت، جشنی برای رویش دوباره انسان با کمک پاک ترین فرزند طبیعت یعنی آتش است. طبیعت نیز مانند خود انسان، در سال نو، تن پوش کهنه را دور می اندازد و از نو جوانه می زند. انسان باستان از این مشابهت ها آگاه بود و برای جشن گرفتن سال نو به دل طبیعت می رفت. این جشن در نگاه نیاکان ما، یادآور پیوندهای عمیق انسان و طبیعت بود.

سرچشمه های جشن سال نو در تاریک روشن تاریخ

سرچشمه های جشن سال نو یا نوروز در تاریک روشن تاریخ گم شده است. گویا قدیمی ترین مردمی که در آغاز سال نو، جشن می گرفتند، بابلی های بین النهرین بودند. بابلیان، اعتدال بهاری یعنی روز اول سال را جشن می گرفتند. این زمان در جهان شناسی باستانی مردم بین النهرین، روز بیداری طبیعت پنداشته می شد. طبیعت پس از خواب عمیق زمستانی، هشیاری اش را دوباره به دست می آورد و از میان برف و خستگی، بر می خاست. قدمت این جشن ها بر پایۀ لوحه های گلینی که در حفاری ها به دست آمده اند، به پیش از 2340 پیش از میلاد مسیح باز می گردد. گویا ایرانیان از سال 538 پیش از میلاد مسیح، این عادت بابلی را در کشور خود رواج دادند.

دوموزی خدایی که در جشن سال نو زنده می شد !

برخی از پژوهشگران ریشه های دینی جشن سال نو یا نوروز را به آیین دوموزی یا تموز نسبت می دهند. این خدای گیاهی در بین النهرین پرستیده می شد و هر سال می مرد و دوباره در رستاخیزی گیاهی، از زمین جوانه می زد و باز می گشت. با مرگ او، جهان سبز گیاهان، در زمهریری سنگدل، می پوسید و خاک می شد. با رستاخیز دوباره او، در نوروز، این خدای گیاهی، زنده می شد و با خود، گیاه و برکت را به زمین باز می گرداند. بر پایه این تفسیر، نوروز در اصل آیین جامعه های کشاورزی است.

ریشه های یک آیین: جشن سال نو و سنت های ایرانی !

جشن سال نو یا نوروز در ایران زمین، آیین های ویژه ای را به همراه دارد. یکی از شناخته شده ترین کارهایی که ایرانیان در استقبال از سال نو انجام می دهند، خانه تکانی است. بر اساس این آیین، نوروز همچون مهمانی عالی مقام است و خانه باید برای رسیدن وی، کاملا غبار روبی و شسته شده باشد. یکی دیگر از سنت ها، آتش افروختن در چهارشنبه سوری است. برخی از زرتشتیان یزد بر فراز خانه های خود، آتش می افروزند. سفره های نوروزی در حوزه فرهنگ ایرانی، معنایی کاملا نمادین دارند. هفت سین، با نمادهای هفتگانه خود، سفره ها را با جهانشناسی باستانی ایرانیان پیوند می زند. گر چه برخی از پژوهشگران عقیده دارند که قدمت هفت سین، به دوران قاجار بر می گردد. در پاره ای مناطق استان فارس به جای هفت سین از سفره هفت میم، استفاده می کردند. لباس نو و دید و بازدید از دیگر سنت های همیشگی نوروز هستند.

جشنی به وسعت جهان : ثبت نوروز در فهرست میراث معنوی جهان

جشن سال نو یا نوروز در 4 اسفند 1388 شمسی توسط سازمان ملل ثبت جهانی شد. البته پیش از آن هم بنا به پیشنهاد ازبکستان، این روز، در فهرست میراث معنوی جهان، ثبت شده بود. به هر حال سازمان ملل در 23 فوریه 2010 میلادی، این جشن را به عنوان جشنی با ریشه ایرانی و کهن در فهرست خود قرار داد. در بیانیه سازمان ملل، نوروز، جشنی ایرانی با قدمتی 3 هزار ساله توصیف شده است. در این بیانیه، روز 1 فروردین (21 مارس) به عنوان روز جهانی نوروز شناخته شد. سازمان ملل و یونسکو برای نخستین بار این روز را در سال 1391 شمسی جشن گرفتند.