تا اسم سیزده بدر به در می آید، همه به یاد طبیعت، شادی و دورهمی های خانوادگی می افتیم. این طبیعی است! چرا که نسل اندر نسل این گونه رفتار کرده ایم. اما این آیین طبیعت گردانه و خانوادگی در کجای تاریخ ما، ریشه دوانده است؟ در باور عمومی مردم ایران، این عقیده جا گرفته است که سیزده به در، ریشه در نحسی روز سیزده دارد. با این حال علامه دهخدا نظر دیگری دارد و می گوید که سیزده به در، به معنای روز سیزده را در دره به سر بردن است؛ چنان چه مراد از در و دشت، به معنای دره و دشت است.
آیا سیزه بدر نحس است ؟
سیزده به در ، در هیچ کدام از متن های تاریخی به عنوان روز نحس و بدشگون یاد نشده است. در آثار الباقیه ابوریحان بیرونی، روز سیزدهم فروردین، روزی خوش یمن به شمار آمده است. در گاهشماری باستانی ایرانیان زرتشتی، روز سیزدهم هر ماه، روز تیر یا تیر روز نام دارد. این روز بر پایه اسطوره شناسی زرتشتی به خدای باران یعنی تیشتر یا تیر اختصاص دارد و اتفاقا روزی خوش یمن و گرامی است. در اسطوره های دین زرتشتی آمده است که این ایزد یعنی تیشتر در سیزدهم فروردین، دیو خشکسالی را به زانو درآورده است. پس این روز نباید روزی بد شگون تلقی شده باشد. به احتمال زیاد عقیده به نحسی روز سیزدهم، باوری نسبتا جدید باشد که نیاکان ما چیزی از آن نمی دانستند.
مراسم سیزده بدر
ایرانیان در سیزده به در ، چه می کنند؟ برخی از سنت هایی که ایرانیان در میان خود پرورانده اند، با وجود تغییر عادت های زندگی، همچنان رعایت می شوند. یکی از آنها، سیزده به در است. اما خود سیزده بدر، از چندین سنت ریزتر درست شده است. این آیین فقط رفتن به طبیعت و گردش در زیبایی های آن نیست؛ بلکه با خود چندین سنت دیگر را هم یدک می کشد. اول اینکه حتما غذایی تهیه می شود و همه اعضای خانواده دور همدیگر، آن را در طبیعت تناول کنند. در این روز غذاهای گوناگونی می پزند که آش رشته در میان آنها، جایگاه ویژه ای دارد. همچنین رسم است که در چنین روزی کاهو و سکنجبین نیز می خورند. سبزه های خود را از سر سفره هفت سین با خود می آورند و به رودها می سپارند. این کار را پارسیان هند هم انجام می دهند و نشان از قدمت این سنت ایرانی دارد. یکی از جالب ترین سنت های این روز، سبزه گره زدن است.
گره زدن سبزه
در سیزده به در ، رسم است که سبزه گره می زنند. البته بیشتر جوان ها چنین کاری می کنند. درباره ریشه این رسم هم حدس هایی زده شده است. یکی از این حدس ها، ما را تا یکی از اسطوره های زرتشتی می برد. در اسطوره آفرینش زرتشتی، کیومرث که نخستین انسان پنداشته شده، دو فرزند دختر و پسر به نام های مشی و مشیانه دارد. این دو از آنجا که تنها دختر و پسر جهان بودند، تصمیم می گیرند که با هم ازدواج کنند. اتفاقا روز ازدواج آنها، سیزدهم فروردین بود. از آنجا که هر کاری، یک سرآغازی دارد، سنت ازدواج هم با این دو پایه ریزی شد. آنها برای اینکه به نحوی به این مراسم، مشروعیتی داده باشند، سبزه ها را به نشانه ازدواج گره زدند. از آن پس این سنت در میان نوادگان شان بر جای ماند و هر کس که ازدواج می کرد، این سنت را به جای می آورد.
پرتاب ۱۳ سنگ
یکی دیگر از سنت های سیزده بدر که به ویژه در مناطق کرد نشین به جای آورده می شود، پرتاب سیزده عدد سنگ است. هر کسی در این روز ۱۳ عدد سنگ بر می دارد و آنها را یکی یکی پرتاب می کند. با پرتاب هر سنگ، پرتاب کننده آرزو می کند که بد شگونی و رخدادهای بد از زندگی وی دور شود. البته نیایش و آرزوی وی به همین جا محدود نمی شود؛ بلکه آرزو می کند که به جای هر بدی، یک رخداد نیک، زندگی وی را با شادی و خوشبختی همراه سازد.
بزرگداشت طبیعت
ریشه ۱۳ به در هر چه باشد، این روز نوعی بزرگداشت از رابطه انسان و طبیعت است. اگر همه ما از ریشه های طبیعی خود آگاه باشیم، در نکوداشت این مادر بخشندۀ خود، کوشش خواهیم کرد. سنت های نیاکان ما، هر معنایی که داشته باشند، به نوعی تشویق ما برای ارتباط با طبیعت و احترام عمیق به آنند.
