۱۱ شهریور

روز ۱۱ شهریور ۱۴۰۳

شنبه ۱۱ شهریور روز ملی صنعت چاپ است. در فرهنگ عامه همه یوهانس گوتنبرگ آلمانی را مخترع ماشین چاپ می دانند. اما واقعیت این است که آنچه وی اختراع کرد، حروف چاپی جابجایی پذیر بود. این ابداع خارق العاده به چاپگران این قابلیت را می داد که نوشتارها را با چابکی و ریزبینی چاپ کنند. خود صنعت چاپ تاریخی دیرینه تر دارد. گویا ۶۰۰ سال پیش از خود گوتنبرگ کره ای ها روشی برای چاپ اختراع کرده بودند. بازرگانی به نام بی شنگ هم ۴۰۰ سال قبل از گوتنبرگ روش کره ای ها را با اصلاحاتی به کار برده بود. به هر حال تاریخ، افتخار این کار را به گوتنبرگ بخشیده است. وی نجیب زاده ای زمیندار بود که به کار زرگری علاقه داشت. وی مخترع ماشین چاپ بود گر چه کلاهبرداری به نام فوست دسترنج وی را زیرکانه دزدید. اولین کتابی هم که گوتنبرگ چاپ کرد یک انجیل بود که امروزه ارزشی بی حساب دارد.

از آنجا که ۱۱ شهریور روز ملی صنعت چاپ ایران است به تاریخ این صنعت در کشورمان بپردازیم. اولین چاپخانه ایران در شهر تبریز راه اندازی شد. داستان این راه اندازی از این قرار بود که عباس میرزای نایب السلطنه، میرزا زین العابدین تبریزی را به فرنگ فرستاد تا کار چاپ را یاد بگیرد. وی هم کار چاپ را یاد گرفت و هم با یک ماشین چاپ به تبریز برگشت. او با حمایت نایب السلطنه چاپخانه یا به قول آن روزی ها مطبعه کوچکی دایر کرد. طبق معمول هم کهنه پرستان با این پدیده نو به مخالفت برخاستند و چوب لای چرخ مطبعه گذاشتند. نود سال بعد نوه همین میرزا زین العابدین، که همچون پدربزرگش زین العابدین نام داشت، ماشین چاپی را از راه مصر و استانبول به تبریز آورد. می گویند ماشین چاپ وی را چهل گاومیش تا تبریز کشیدند. وی به همراه ماشین و گاومیش هایش، هشت کارشناس آلمانی را هم آورد تا قطعات ماشین چاپ را سرهم بندی کنند.

مناسبت ها و رخدادهای روز ۱۱ شهریور

روز ۱۱ شهریور ۱۴۰۳ سالروز تاسیس اولین چاپخانه یا مطبعه در ایران است. این مطبعه کتاب ها را به روش چاپ سنگی طبع می کرد. عباس میرزای نایب السلطنه حامی این مطبعه بود.

۱۱ شهریور: روزی که لندن یکپارچه آتش شد!

در ۱۱ شهریور ۳۵۷ سال پیش لندن در آتش سوخت. این آتش سوزی چنان گسترده بود که تلاش ها برای خاموش کردنش به جایی نرسید. در این روز سیزده هزار خانه در آتش سوخته و خاکستر شدند. این اتفاق در سال ۱۶۶۶ میلادی رخ داد و بیشتر در مناطق مرکزی شهر متمرکز بود. در اثر این آتش سوزی دیوار رومی شهر به کلی فرو ریخت. از تلفات این شهر به جز خانه ها، به نابودی ۸۷ کلیسای محلی و نیز کلیسای بزرگ سنت پل هم اشاره شده است. در تاریخ آمده است که ۷۰۰۰۰ نفر از ساکنان ۸۰۰۰۰ نفری شهر در آن روز بی خانمان شدند.