تقویم و تاریخچه شکل گیری آن

تقویم چیست؟ تقویم سیستمی برای تقسیم زمان به دوره های طولانی مدت است.مانند: روزها، ماه ها و سال ها می باشد. چنین تقسیمی دارای یک نظم مشخص است. از تقویم برای تنظیم مراسم های مذهبی، تاریخی، علمی و … استفاده می شود که معمولا به دو صورت تقویم رومیزی 1404  و تقویم دیواری می باشد.. لاتین کلمه تقویم Calendae یا Kalendae می باشد; که اولین روز ماه در تقویم جمهوری روم می باشد.

اولین تقویم عملیاتی که رویدادهای مهم و الزامی را در خود جای داده بود، مربوط به تمدن مصریان بود. این تقویم 1500 سال قدمت دارد.

تقویم میلادی پارت

تقویم میلادی در بین جوامع پیشرفت بیشتری داشت; چون که به طور جهانی پذیرفته شد. زیرا به جشن های مذهبی، فعالیت های فصلی به واسطه حرکت خورشید و … می پردازد. چنین سیستم تقویمی بسیار پیچیده است; زیرا دوره های ماه و حرکت خورشید متغیر است. اما با استفاده از قوانین ساده، تقویم سالی را با خطای کمتر از نیم دقیقه تهیه کردند.

تقویم میلادی توسط ژولیوس سزار در سال 45 قبل از میلاد معرفی شد و جایگزین تقویم رومی شد.

تقویم هجری شمسی

تقویم هجری شمسی کامل ترین تقویم می باشد. چرا که اصول شمارش آن بر اساس فصل ها و چرخش زمین به دور خورشید می باشد; و می تواند بهترین راه برای شمارش روز ها باشد. که پیدایش آن نیز توسط ستاره شناسان آریایی و یونانی ایجاد شده و مورد استفاده برای تقویم های کشور های آنها نیز قرار گرفته است.

معنی واژه تقویم چیست؟

واژه تقویم معانی گوناگونی دارد:

در لغت نامه دهخدا ذیل این کلمه معانی مختلفی آمده‌است، از جمله: محاسبه کردن وقت‌ها، اوراقی چند که در آن حرکات کواکب و تأثیرات آن را نویسند، گاه‌شمار و … .

در قرآن «لقد خلقنا الانسان فی احسن تقویم» به معنی اندازه، تناسب، تعدیل و ترکیب آمده‌است. در تفسیر تاریخ طبری می‌خوانیم: «از بهر آن گفت فی احسن تقویم که آنگه، که آدم را بیافرید؛ هیچ خلق بر پشت زمین نبود نیکوتر از آدم، از بهر آن که خدای عزوجل او را به ید خویش بیافرید و در این جایگاه قدرت است.» در تفسیر نمونه ذیل این آیه آمده‌است: «تقویم به معنی درآوردن چیزی به صورت مناسب و نظام معتدل و کیفیت شایسته‌است و ….».

تقویم در اصطلاح نجومی، مجموعه‌ای از اصول و قوانین است که برای تنظیم زمان و تطبیق سال حقیقی (مدت زمان یک دور کامل زمین به دور خورشید) با سال مجازی (مدت زمانی که انسان‌ها در محاسبه سال و تقسیمات آن در تقویم به کار می‌برند.) و چگونگی تقسیم آن به بخش‌های کوچکتر، جهت انجام امور کشاورزی، مالی، آیینی، اجتماعی، زناشویی، شرعی و انجام فرایض دینی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در زبان فارسی با کلمه گاه شماری و در شکل مدون آن با گاهنامه مترادف است.

در بعضی از جوامع این اصول و قوانین نه بر اساس گردش زمین به دور خورشید بلکه بر اساس گردش کره ماه به دور زمین محاسبه و تدوین شده‌اند.

نحوه شکل گیری تقویم; واحد پایه محاسبات در یک روز است.روزها از نیمه شب تا نیمه شب محاسبه می گردد; اما همیشه اینطور نبوده، به طور مثال ستاره شناسان از حدود قرن 2 میلادی 1952 شمار روزها را از ظهر تا ظهر محاسبه می کردند.

در تمدن های پیشین و در میان مردم اولیه که ارتباط بین شهرها و تمدن ها کمتر بود; روش های مختلفی برای محاسبه روز وجود داشت. یونانیان از غروب تا غروب، هندوها و مصریان از سپیده دم و رومی ها از نیمه شب، روز را محاسبه می کردند.

نحوه شکل گیری هفته

زمانی که روزها محاسبه شدند; حال وظیفه بعدی جمع آوری تعداد روزها و تعیین گروه ها می باشد. در تمدن های مختلف رویدادهای مهم را در یک دوره برگزار می  کردند. به طور مثال آشوری ها در فواصل پنج روزه، مصری ها ده روزه، بابلی ها هفت روزه و ….

تعیین هفته بر اساس هفت روز; مطابق اعتقادات بابلی ها و رومی ها (احتمالا مربوط به هفت سیاره می شود) بود که در تمام جهان نیز پذیرفته شد.

از شما دعوت می شود تا مقاله تقویم و تاریخچه آن  را نیز مطالعه بفرمایید.

نحوه شکل گیری ماه

برای تعیین ماه نیز از چرخه کامل ماه استفاده می کنند; که مدت آن 29.5(بیستو نه و نیم) روز به طول می انجامد. این دوره نیز بسیار نزدیک به دوره اکثر مراسم های مذهبی در قوم های مختلف، عید پاک، چرخه رفتاری برخی موجودات دریایی و … بود. به همین دلیل سریعا به رسمیت شناخته شد.

برخلاف ماه که پدیده ای قمری است; تعیین فصل یک پدیده خورشیدی است; و همچنین فصول در نقاط مختلف جهان متفاوت است. به طور مثال در کشورهای گرمسیری دوره های باران و خشکسالی وجود دارد; اما ممکن است در نقاط دیگر جهان اینگونه نباشد.

با توجه به این موارد تعداد فصول را به چهار فصل، تعداد روزها به 365 روز و تعداد ماه ها را به 12 ماه تقسیم کردند.