تاریخچه تقویم شاهنشاهی: راهنمای جامع و آموزشی

تقویم شاهنشاهی یکی از دوره‌های کوتاه اما مهم در تاریخ تقویمی ایران است که در دوران پهلوی دوم و در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی معرفی شد. این تقویم به منظور تاکید بر هویت ملی و تاریخی ایران و یادآوری تاریخ طولانی شاهنشاهی ایران به کار گرفته شد. در این مقاله، به بررسی تاریخچه این تقویم، ساختار آن و دلایل ایجاد و حذف آن می‌پردازیم.

برای مشاهده انواع تقویم رومیزی 1404 کلیک کنید.

معرفی و انگیزه‌های ایجاد تقویم شاهنشاهی

در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی، محمدرضا شاه پهلوی تقویم شاهنشاهی را به عنوان تقویم رسمی ایران معرفی کرد. این تقویم با تغییر مبدأ تاریخ هجری شمسی به آغاز پادشاهی کوروش بزرگ، اولین شاهنشاه ایران، در سال ۵۵۹ پیش از میلاد، تلاش داشت تا تاریخ ایران را به شکلی متمایز و منحصر به فرد معرفی کند. این تغییر به منظور تاکید بر پیشینه فرهنگی و تمدنی ایران و ایجاد حس ملی‌گرایی بیشتر در میان ایرانیان صورت گرفت.

ساختار تقویم شاهنشاهی

تقویم شاهنشاهی در واقع از نظر ساختاری تفاوتی با تقویم هجری شمسی نداشت و شامل ۱۲ ماه و ۳۶۵ روز در سال بود. با این حال، تنها تفاوت اصلی آن در مبدأ تاریخی آن بود که به جای هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه، به آغاز پادشاهی کوروش بزرگ برمی‌گشت. این تغییر به این معنا بود که سال ۱۳۵۵ هجری شمسی برابر با سال ۲۵۳۵ شاهنشاهی محسوب می‌شد.

دلایل پذیرش و محبوبیت تقویم شاهنشاهی

تقویم شاهنشاهی از سوی دولت پهلوی با هدف ترویج فرهنگ ایرانی و تقویت هویت ملی معرفی شد. این تقویم به عنوان یکی از ابزارهای تقویت ملی‌گرایی و تاکید بر تاریخ طولانی و با شکوه ایران به کار گرفته شد. در این دوره، تبلیغات گسترده‌ای از سوی حکومت پهلوی برای پذیرش این تقویم انجام شد و بسیاری از نهادها و سازمان‌ها از این تقویم در مکاتبات رسمی و اسناد خود استفاده کردند.

دلایل حذف تقویم شاهنشاهی

با وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷، تقویم شاهنشاهی به دلیل ارتباط نزدیک با رژیم پهلوی و تاکید آن بر ایدئولوژی شاهنشاهی، به سرعت لغو شد. پس از انقلاب، تقویم هجری شمسی مجدداً به عنوان تقویم رسمی کشور تعیین شد و استفاده از تقویم شاهنشاهی در اسناد رسمی و مکاتبات دولتی به پایان رسید.

اهمیت تقویم شاهنشاهی در تاریخ ایران

تقویم شاهنشاهی هرچند که تنها چند سال به عنوان تقویم رسمی ایران استفاده شد، اما از نظر تاریخی اهمیت دارد. این تقویم نماد تلاش پهلوی دوم برای ایجاد یک هویت ملی قوی و تاکید بر پیوند با گذشته باستانی ایران بود. با اینکه این تقویم پس از انقلاب به سرعت کنار گذاشته شد، اما همچنان به عنوان بخشی از تاریخ معاصر ایران در حافظه تاریخی مردم باقی مانده است.

نتیجه‌گیری

تقویم شاهنشاهی یک دوره کوتاه اما مهم در تاریخ تقویم‌های ایران بود که با هدف تاکید بر تاریخ و فرهنگ ایران باستان به کار گرفته شد. این تقویم هرچند که پس از انقلاب اسلامی به سرعت حذف شد، اما همچنان به عنوان یکی از نمادهای تلاش پهلوی برای ایجاد هویت ملی در تاریخ ایران باقی مانده است. آشنایی با تاریخچه این تقویم می‌تواند به ما در درک بهتر تحولات اجتماعی و فرهنگی ایران در دوران معاصر کمک کند.