بزرگترین جشن ملی ایرانیان، عید نوروز است. عید نوروز تنها ویژه مرزهای جغرافیایی کشور ایران نیست و ساحت آن به وسعت مرزهای فرهنگ ایرانی است. به جز کشورهای اطراف نظیر تاجیکستان، افغانستان و… عید نوروز به وسیله فرزندان ایران زمین در سرتاسر جهان پاس داشته میشود. از این رو لحظه تحویل سال 1403 برای ما اهمیت بسیاری دارد.
نوروز باستانی که پیامرسان دوستی، عشق و محبت است، یادگار نیکویی از گذشتگان ما است. نوروز ایرانی درآمیخته با طراوت و نشاط طبیعت و فرصتی کمیاب برای ورود به مرحلهای نیکوتر و والاتر از عمر آدمی است. بی شک دمیدن روح تازگی بهار در میان درختان تنومند و کهنسال و مستحکم بسیار زیبا و دلپذیر است. نوروز اولین روز سال خورشیدی ایرانی برابر با یکم فروردین ماه، جشن آغاز سال نوی ایرانی و یکی از قدیمیترین جشنهای بر جای مانده از زمان ایران باستان است.
عید نوروز در ایران باستان
در ایران باستان نوروز به سابقه، رسوم و رویدادهای مرتبط به نوروز در ایران باستان میپردازد. پیشینگی نوروز و وجود این جشن به دوران قبل از شکلگیری ایران و پیش از دوره مادها و هخامنشیان برمیگردد، اما نام آن در اوستا نیست. در آسیای میانه و آسیای غربی از سه هزار سال قبل از میلاد، دو عید رایج بوده است، عید آفرینش در اوایل پاییز و عید رستاخیزی که در شروع بهار، برگزار میشد. بعدها دو عید پاییزی و بهاری به یک عید تبدیل شد و سر بهار جشن گرفته میشد.
در ایران مراسم مرگ و رستاخیز سیاوش با نوروز اتصال خورده است؛ بدین گونه که چند روز قبل از عید، به سوگواری سیاوش مینشستند و با فرا رسیدن نوروز، به سور و خوشحالی دست میزدند؛ بهطوریکه گویا سیاوش، زنده شده باشد. زمانی که آریاییها وارد منطقه شدند بن مایههایی نظیر فروهرها و بازگشت ارواح را با خود آورده و به تدریج رسوم خود را با باورهای قبلی مرسوم در منطقه ادغام کردند.
از جمشید پادشاه بنام پیشدادی به عنوان پایهگذار این جشن یاد شده است.
از تفحصهایی که در مقایسه نوروز ایرانی و نوروز قبطی «نوروز مصری» و اثرگذاری و اندوه آن دو، به وجود آمده، نشان میدهد که نوروز ایرانی در دوران داریوش بزرگ و از طریق او در مصر رواج پیدا کرد. در ارتباط با نوروز و آیین وابسته به آن تا چند دهه قبل منابعی قدیمتر از ادوار ساسانیان که به دست نویسندگان مسلمان نوشته شده بود، وجود نداشت. ولی با کشف اسناد طبقهبندی شده دولتی اشکانیان در تاجیکستان ظاهر شد که نوروز در زمان شاهنشاهی اشکانیان و ادوار قدیمی تر از دو هزار سال قبل در آغاز بهاران بوده است.
در همهی ادوار ساسانی نوروز جشن ملی تمام ایرانیان محسوب میشد. به همین دلیل حتی مردمی که تابع دین زرتشت نبودهاند ولی در مقر حکمرانی ایران زندگی میکردند، هم در آن شرکت داشتند. طبق شواهدی که وجود دارد، در زمان ساسانی سالهای کبیسه رعایت نمیشده است. روز برگزاری مراسم نوروز در هر دوره ۴ ساله، یک روز از وقت اصلی خود عقب میماند و در نهایت زمان نوروز در این ادوار دائما ثابت نبوده و در فصلهای مختلف سال جاری بوده است. پنج روز اول فروردین جشنی همگانی بین عموم مردم بود از این جهت آن را نوروز عامه نامیدهاند. روز ششم فروردین که جشن نوروز به شکل درباری برگزار میشد، نوروز بزرگ نام داشت. مجموعه رسوم جشن بهاری نوروز با جشن سوری و آتشافروزی شروع میشد و بعد از برگزاری مراسم سال نو، در روز سیزده فروردین پایان مییافت.
وصف آیین نوروز و تشریفات وابسته به آن به فزون در تاریخنگاری ادوار اولیه اسلام آمده است، که قدیمیترین سند در این دوره متعلق به جاحظ دانشمند سدهٔ سوم هجری است.
روز جهانی نوروز و لحظه تحویل سال 1403
مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز را که ریشهی ایرانی دارد در تقویم خود ثبت کرده است. سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد یونسکو، در تاریخ ۸ مهر سال ۱۳۸۸، نوروز را بهعنوان میراث جهانی به ثبت رساند. همچنین در تاریخ ۴ اسفند سال ۱۳۸۸ برابر با ۲۳ فوریه ۲۰۱۰، روز ۲۱ ماه مارس، مجمع عمومی سازمان ملل متحد بهعنوان روز جهانی عید نوروز به رسمیت شناخت. در متن مصوب مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز جشنی با ریشه ایرانی و پیشینه بیش از ۳ هزار سال وصف شده است که امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون انسان آن را جشن میگیرند.
در تاریخ ۷ فروردین سال ۱۳۸۹ اولین دوره جشن جهانی نوروز در تهران برگزار و این شهر بهعنوان دبیرخانه نوروز انتخاب شد. پس از آن در سال ۱۳۹۱ برای اولین بار نوروز را در عرصه عمومی سازمان ملل و یونسکو به میزبانی ایران جشن گرفتند.
آداب و رسوم نوروز در ایران
مراسم عید نوروز از مجموعهای از جشنها و مناسبها تشکیل شده است. جشن نوروز نخست با چهارشنبه سوری آغاز میشود. پس از آن نوبت به آخرین پنج شنبه سال و رفتن به مزار درگذشتگان میرسد.
مراسم الفه سومین برنامه است که اغلب در خراسان برگزار میشود. این مراسم که در آرامگاهها، قبرستانها و مساجد برگزار میشود، به منظور بزرگداشت و احترام به گذشتگان است. ضمن این مراسم، شیرینی و کیک محلی در کنار سبزه بر سر سفره گذاشته میشود.
خانه تکانی برای لحظه تحویل سال 1403
یکی دیگر از آداب و رسوم عید نوروز در ایران میتوان به خانهتکانی اشاره کرد. با نزدیک شدن زمان تحویل سال کل خانه و اسباب و اثاثیه گردگیری، شستشو و تمیز میشود. البته مردم کشورهایی نظیر افغانستان و تاجیکستان هم این کار را انجام میدهند. از ادوار قدیم، در بعضی از مناطق رسم آتش افروختن هم رایج بوده است. این سنت در ایران، آذربایجان و مناطقی از افغانستان در قالب روشن کردن آتش در آخرین چهارشنبه سال رسم بوده است.
سفره عید نوروز و لحظه تحویل سال 1403
پهن کردن سفره عید نوروز در لحظه تحویل سال 1403 رسم مشترک در مراسم نوروز است. در ایران این سفره، سفرهی هفتسین نام دارد که به دو بخش تقسیم میشوند:
عناصری که جنبه نمادین دارند
نظیر سیر، سکه، سمنو، سبزه، قرآن و…
عناصری که جنبه خوراکی و پذیرایی از مهمان را دارند:
انواع و اقسام آجیل، شیرینی سنتی یا امروزی
در قرون گذشته، بیشتر مردم تنها سالی یک بار میتوانستند برنج بخوردند که آن هم شب نوروز بود. در این شب، معمولاً مردم برنج میپختند و از این برنج نوروزی برای فقیران، سایر مردم، کدخدا و روحانی محل پیشکشی میبردند.
پهن کردن سفرهی نوروزی آداب و رسومی بخصوص دارد و روی سفره و سایر وسایل نظیر آیینه، شمع و آب میگذارند. در این بین، ماهی و تخممرغ رنگی هم دیده میشوند. ما در مجموعه چاپ و بسته بندی پارت برای شما عزیزان لحظه تحویل سال 1403 بسیار خوبی آرزو می کنیم و امیدواریم که این سال برای شما سرشار از موفقیت باشد.
